Toplum Çalışmaları Enstitüsü tarafından hazırlanan ve icra ile iflas verilerini inceleyen raporda, Türkiye’de derinleşen ekonomik bunalımın etkileri çarpıcı bir şekilde gözler önüne serildi. Hukuk ve Adalet Politikaları Direktörü Dr. Yavuz Selim Günay’ın kaleme aldığı “Türkiye’nin İcra ve İflas Raporu”na göre, birçok şirket fiilen iflas etmiş olmasına rağmen bu durumu resmi olarak açıklamadan, faaliyetlerini asgari düzeyde sürdürerek “zombi şirket” statüsüne geçti. Şirketler, kazançlarıyla faaliyetlerini devam ettiremese de yeniden finansman, düşük faizli krediler veya kamu destekleri gibi araçlarla iflastan kurtuldu.

HER 5 ŞİRKETTEN BİRİ ZOMBİ ŞİRKET

Raporda, Türkiye’deki yüksek enflasyon, kredi kısıtlamaları ve reel sektördeki kârlılık kaybı gibi faktörler dikkate alındığında, zombi şirket oranının yüzde 20’ye yaklaştığı belirtildi. Veriler, Türkiye’de neredeyse her beş şirketten birinin faaliyetlerini organik yollarla değil, sürekli zarar, borçlanma ve yapay desteklerle (teşvikler, sübvansiyonlar, düşük faizli krediler vb.) sürdürdüğünü gösterdi. Ayrıca, Uluslararası Para Fonu’nun 2023 tarihli “The Rise of the Walking Dead: Zombie Firms Around the World” raporuna göre, halka açık olmayan şirketler arasında zombi şirket oranı açısından Türkiye, yüzde 13 ile hâlâ dünya birincisi konumunda.

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, zombi şirketlerin artışı finansal istikrar için ciddi bir risk oluşturuyor. Özellikle son dönemde yüksek faiz oranları, KOBİ’ler için uygulanan vergi ve teşvik politikaları gibi etkenlerle bu şirketlerin oranı giderek yükseliyor.

ARTAN KOBİ KREDİLERİ ENFLASYONA EZİLDİ, FİNANSMANA ERİŞİM DÜŞTÜ

Raporda öne çıkan bir diğer nokta, KOBİ kredisi kullanım oranları oldu. Türkiye’de işletmelerin finansmana erişimi artmış gibi görünse de, gerçek borçlanma kapasitelerinin zayıfladığı ortaya çıktı. Ocak 2023-Mayıs 2025 arasındaki yaklaşık 2,5 yıllık dönemde, kullanılan KOBİ kredisi oranı yaklaşık yüzde 120 arttı. Ancak aynı dönemde kümülatif enflasyon yaklaşık yüzde 240 olarak hesaplandı; bu, fiyatların ortalama 3,4 katına çıktığını, ancak KOBİ kredilerindeki artışın sadece 2,2 kat seviyesinde kaldığını gösterdi. Rapor, KOBİ kredisi hacminin nominal olarak artsa da reel anlamda daraldığını, yani enflasyonun çok gerisinde kaldığını vurguladı.

İCRA DOSYALARINDA REKOR KIRILDI

Raporda, Türkiye’deki icra ve iflas dairelerindeki dosya sayısına da yer verildi. İcra ve iflas dairelerine gelen toplam dosya sayısı, 2015 yılında yaklaşık 26,2 milyon iken, 2023 yılında 38,3 milyona ulaşarak zirve yaptı. 2024 yılında ise bu sayı 32,7 milyona geriledi. Ancak Adalet Bakanlığı verilerine göre, bir icra dosyasının ortalama işlem süresi 2023’te 582 gün iken, 2024’te 918 güne yükseldi. Bu yüzde 57’lik artış, sistemdeki yavaşlamanın ciddiyetini gözler önüne serdi.

EKONOMİK SUÇLAR ARTIŞTA

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye nüfusu dikkate alındığında, 2024 yılında her 14 kişiden biri ekonomik suçlarla ilişkilendi. Mal varlığına karşı suçlar kapsamında yürütülen ceza soruşturmalarına ilişkin veriler incelendiğinde, son yıllarda istikrarlı bir artış gözlendi. Adalet Bakanlığı verilerine göre, mal varlığına karşı suçlar kapsamında işlem yapılan şüpheli sayısı 2022’de 5 milyon 845 bin 634, 2023’te 5 milyon 864 bin 585, 2024’te ise 6 milyon 44 bin 908’e ulaştı. Aynı dönemde dosya sayısı 4 milyon 673 bin 836’dan 4 milyon 882 bin 291’e, suç sayısı ise 8 milyon 65 bin 237’den 8 milyon 966 bin 686’ya yükseldi.