Hal yasası fiyat farkı sorununu çözer mi?

TÜKETİCİNİN HAL YASASINDAN BEKLENTİSİ

Vatandaşlarımız, tarla ile pazar ya da market fiyatı arasındaki uçurumun kapanmasını bekliyor. Meyve ve sebze; üreticiden çıkar, şehir hallerinden geçer, pazara ve markete ulaşır. Bu süreçte fiyat her adımda katlanır.” diyen BULUT, hal dışındaki ürünlere de dikkat çekti.

PEKİ HAL DIŞINDAKİ ÜRÜNLER?

Bulut, hal kapsamı dışında kalan birçok temel gıdayı sıraladı: “Buğday, arpa, mısır, yağlık ayçiçeği, pirinç, yem bitkileri, bal, süt, peynir, tereyağı… Bunlar halden geçmez. Peki üreticiden tüketiciye gelene kadar hangi yollardan geçiyor? Çiftçi kaça satıyor, biz kaça yiyoruz, biliyor muyuz?”

Bulut, çarpıcı örnekler verdi: “Çiftçiden 13 TL’ye alınan süt, sanayide 17,15 TL maliyetle işleniyor. Kaşar peyniri, klasik peynir 220 TL’ye tüketmemiz gerekirken 300 TL’ye satılıyor. 95 TL olması gereken kültür peynir, 160 TL’ye raflara çıkıyor.”

HAL YASASI BU SORUNU ÇÖZER Mİ?

İl Başkanı Nurettin Bulut, hal yasasının sınırlı bir etki yapabileceğini vurguladı:
“Hal yasası tüketici lehine düzenlense bile sadece meyve ve sebze fiyatlarını sınırlı ölçüde etkileyebilir. Ancak süt, buğday, ayçiçeği, mısır gibi hal kapsamı dışında kalan ürünlerde fiyat farkları devam eder.”

FİYATLARIN BELİRLENİŞİ

Bulut, bu ürünlerin fiyatlarının nasıl belirlendiğini şöyle açıkladı: “Ürün borsaları üzerinden belirleniyor, stokçuluk ve spekülasyonla şişiriliyor, döviz hareketleri veya ithalat politikaları bahane edilerek artırılıyor.”

ÇARPICI ÖRNEKLER

“Üretici zarar ederken aracı ve sanayici kat kat kazanıyor. Geçen yıl tüccar, çiftçiden buğdayı 7 TL’ye aldı, 11 TL’den üretime girdi. Çiftçi zarar ederken ekmek pahalandı. Ayçiçeği düşük fiyata alınır, stoklanır, döviz veya yurtdışı fiyat artışı bahane edilerek yağ fiyatı şişirilir. Arpa spekülasyonla yem fiyatını artırır, et fiyatı yükselir. Mısırda ya spekülasyon olur ya da ithalat vergisi sıfırlanır. İthalatçı kazanır, üretici batar.”

ÇÖZÜM NE?

İl Başkanı Nurettin Bulut, çözümün yalnızca hal yasasına bel bağlamak olmadığını ifade etti: “Sadece hal yasasına bel bağlamak yetmez. Meyve sebze gibi, tüm tarım ve hayvancılık üretiminde Birlikte Üretim Modeli hayata geçirilmelidir. Devlet, kooperatifler aracılığıyla üreticiyle ortak olacak. Kooperatifler, merkez birlik çatısı altında fiyatları denetleyecek. Böylece tüketici, hal yasasından beklediğinin de ötesinde kazanç sağlayacak; çiftçi ise daha çok bereket görecek.”

NEDEN BİRLİKTE ÜRETİM MODELİ?

Bulut, sözlerini şu ifadelerle noktaladı: “Hal yasası tek başına çözüm değildir. Üretim, planlama, takip, AR-GE ve girdi maliyetlerini düşüren verimlilik artışıyla büyür. Birlikte Üretim Modeli ile üretim artar, istihdam artar. Maliyetler düşer, kalite yükselir. Zararlı tarım ilaçları azalır, daha sağlıklı besleniriz. Çocuklarımız proteine ulaşır, zihinsel gelişimleri artar. Sağlık harcamaları düşer, toplumun yaşam kalitesi yükselir. Devlet tüm tarımsal girdileri çiftçisine verecek, çiftçi kredi ve faiz sarmalına girmeyecek ve çifti borcunu mahsulüyle ödeyecek, çiftçi bankacılara, tefecilere ve aracılara mahkum olmayacak.”

Son olarak Bulut, şunları söyledi: “Hal yasası tek başına çözüm değildir. Birlikte Üretim Modeli ile üretim ve istihdam artar, maliyetler düşer, kalite yükselir. Sağlıklı gıda sofraya gelir, çocuklarımız proteine ulaşır, toplum daha iyi yaşar. Çiftçi kredi ve faiz yükünden kurtulur, borcunu mahsulüyle öder; tefecilere ve aracılara mahkûm olmaz.”

Siyaset, 26 Ağustos 2025 11:07