İşçiye kıdem tazminatı şoku

Milli Gazete'nin haberine göre, kıdem tazminatı AKP hükümetinin geçtiğimiz günlerde 2024-2026 dönemi için hazırladığı Orta Vadeli Program (OVP) içerisinde kıdem tazminatı konusu işçi kesiminde endişede neden oldu.

AKP hükümetinin 3 yıllık yol haritası olarak açıkladığı ve genelinde soyut ve genel ifadeler içeren Orta Vadeli Program (OVP) içerisinde çalışanları ilgilendiren kıdem tazminatı başta olmak üzere emeklilik sistemine ilişkin bir takım düzenlemeler içeriyor.

OVP’de kıdem tazminatı konusunun geçmesi sonrası “Kıdem tazminatı kalkıyor mu?” sorularında artış gözlemlendi.

1 yılı dolduran çalışanların işten ayrılması ve emeklilik halinde alınılan kıdem tazminatı için OVP’de öngörülen düzenlemelerin 2024 yıl sonunda devreye alınması planlanıyor.

Buna göre Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) olarak ifade edilen sistem devreye alınacak. Bu sistemde işveren, devlet ve çalışanın ödediği prim TES’e aktarılacak. Söz konusu para kişi 60 yaşına gelene kadar sistemde duracak ve çekilemeyecek.

Benzer bir uygulama şu anda Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) adı altında uygulanıyor. Ancak bu uygulama zorunlu değil. İsteyen çalışan fonda birikmiş parası varsa bu parayı alarak sistemden çıkabiliyor.

TES’te ise bu para çalışan 60 yaşına gelene dek çekilemeyecek. Sadece 1 defaya mahsus ev, araba veya evlilik hali durumlar için talepte bulunulduğunda sistemdeki paranın yarısı alınabilecek.

Sistem işverenlerin de katkısını öngördüğü için kıdem tazminatı ile birleştirilecek. Böylece kurulacak kıdem tazminatı fonu benzeri bir yapı ile işverenler işten ayrılırken değil her ay çalışana tazminatına karşılık ödeme yapmış olacak.

Birikimler belli şartlar dışında kullanılamayacak, çalışan iş değiştirse bile birikimini yeni işyerine taşıyabilecek. Çalışanlar ev alma, evlilik, hastalık gibi bazı sebeplerle bu birikimlerinin bir kısmını kullanabilecek.

Mevcut sistemde işyerinde bir yılını dolduran kişilere verilen kıdem tazminatı TES’li sistemde alınamayacak. Her işveren çalıştırdığı işçi için her ay yüzde 8.33 oranında prim ödeyecek.

Herhangi bir kusur sebebiyle işten atılan bir kişi iş mevcut sistemde kıdem tazminatı hakkını kaybediyordu. Ancak yeni sistemde kişi işten atılsa dahi, tazminat prim ödemesi devam edeceği için ileride emekli olma halinde tazminatını alabilecek.

Mevcut durumda en az 1 yıl çalışan ve işten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılan işçiler her yıl için bir brüt maaş kıdem tazminatı alıyor. Bu miktar her ay için maaşın yüzde 8,33’üne denk geliyor.

Burada eğer kapsam değişmez ise çalışanın hesabında yüzde 3 kendi hissesi ve yüzde 8,33 de işverenin tazminat katkısı olmak üzere her ay ücretinin yüzde 11,33’ü kadar birikimi olacak.

OVP’ye göre, işçi kesiminin en önemli haklarından olan kıdem tazminatı hakkı ellerinden alınacak. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ismi verilen Kıdem Tazminatı Fonu oluşturulması öngörülüyor. Teklif, 2024 yılı sonunda TBMM’ye sunulacak ve kanuna dönüştürülücek.

AKP, kıdem tazminatı uygulamasını 31 Mart 2024 yerel seçimleri öncesinde oy kaybetmemek için lağvetmeyecek. Fon hamlesini 2024 yılı sonuna bıraktığı konuşuluyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in konuya ilişkin yaptığı “İşverenin katkısı olduğu yeni bir bireysel emeklilik modeli öngörüyoruz. Amaç sistemde kalış süresini ve fon tutarını artırmak” sözleri de Sosyal Güvenlik Müşaviri Ali Tezel’in açıklamalarını destekler nitelikte.

Çalışanların en önemli haklarından biri olan kıdem tazminatı meselesi Türkiye’nin gündeminde sık sık yer alıyor. Şuan ki sistemde bir çok kişinin kıdem tazminatını alamamaktan şikayet etmesi üzerine Erdoğan Haziran 2020 tarihli konuşmasında şöyle demişti:

 “İşverenlerin ve çalışanların sorunlarına köklü çözümler getirmeye çalışıyoruz. Kıdem tazminatı konusu da bunlardan biridir. Amacımız işçilerin kıdem tazminatı hakkını, birilerinin insafına bırakmadan, kalıcı bir sisteme bağlamaktır.”

Ekonomi, 09 Eylul 2023 22:16