Seçime kadar nas, seçimden sonra yas

Hükümetin ekonomi politikalarında ve söylemlerinde seçim öncesi ile sonrası arasında büyük fark ortaya çıktı.

Seçimden önceki yaklaşık bir buçuk yıllık dönemde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “faiz sebep, enflasyon neticedir” tezine ekonomistlerden gelen eleştirilere “Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim. Bu konuda nas ortada” yanıtını veriyordu.

Resmi enflasyon yüzde 85’i görürken Merkez Bankası (TCMB) politika faizi yüzde 8,5’e kadar gerilemişti. Faizlerin asla artırılmayacağı tekrarlandı.

Hedef, seçim öncesinde ekonominin çarklarının olabildiğinde hızlı çevrilmesiydi. Nitekim, Türkiye ekonomisi, artan enflasyonun ve kredilerin tüketimi öne çekmesinin de etkisiyle

2022’de yüzde 5,6, 2023’ün ilk çeyreğinde yüzde 3,8 büyüdü.

Bu sürecin faturası ise, kontrolden çıkan enflasyon, TL’de erime, rekor kıran dış ticaret açığı ve cari açık ile tükenen TCMB rezervleri oldu.

Bu politikaların daha fazla sürdürülme olasılığı kalmadı ve seçimin hemen sonrasında faiz politikasında çark geldi.

SEÇİMLE BİRLİKTE NAS DÖNEMİ DE BİTTİ

Seçimin hemen ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğu, Batılı finans çevrelerinin güvendiği bir isim olan Mehmet Şimşek’e verildi. TCMB Başkanlığı koltuğuna da ABD’de bankacılık kariyeri olan Hafize Gaye Erkan oturdu.

Şimşek koltuğa oturur oturmaz ilk açıklamasında, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır” dedi ve seçim öncesi dönemi “irrasyonel dönem” olarak ilan etti.

Erdoğan, Şimşek ile Erkan’ın atacakları adımları “kabullendiklerini” söyledi ve bu açıklamanın hemen ardından TCMB faizi yüzde 8,5’ten yüzde 15’e yükseltti, faizde artışların devam edeceğini ilan etti.

KREDİ FAİZLERİ 20 YILIN ZİRVESİNDE

Kredi faizlerinde seçim öncesi başlayan artış, seçim sonrasında hızlandı.

Mart başında yüzde 25 olan ortalama ihtiyaç kredisi faizi, geçen hafta yüzde 48 ile son 20 yılın zirvesini gördü.

Seçim öncesinde uzun süre yüzde 25’e yakın seviyelerde seyreden ortalama taşıt kredisi faizi de geçen hafta yüzde 41’i aşarak 20 yılın zirvesine ulaştı.

Seçim sonrasındaki artış, konut kredisi ve ticari kredi faizlerinde 10 puanı aştı.

Sadece kredi faizleri artmadı, kredi muslukları da seçim sonrasında bıçak gibi kesildi.

14 Mayıs öncesindeki 8 haftada 728 milyar TL artan TL cinsi kredi hacmi, seçim sonrası 8 haftada sadece 170 milyar TL arttı.

7 Temmuz itibarıyla ticari kredilerde 13 haftalık, yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 8.1 olarak kaydedildi. Parasal gevşeme döneminde büyüme hızı yüzde 56.1’lere kadar yükselmişti.

DOLARDA BEKLENEN ARTIŞ GELDİ

Seçim öncesinde rezervler kullanılarak yatay tutulan dolar kuru, seçim sonrasında uçuşa geçti.

Sene başında 18,73 seviyesinde olan dolar kuru, 14 Mayıs’taki seçim öncesinde 19,60 TL, 28 Mayıs’taki ikinci tur öncesinde ise 19,98 seviyesi görülmüştü.

Dolar kuru bugün ise 26,17 seviyesinde bulunuyor. Kurdaki hızlı artış, başta akaryakıt olmak üzere iğneden ipliğe tüm ürünlerde fiyat artışlarını da hızlandırdı.

SEÇİM ÖNCESİ VERGİ İNDİRİMİ, SONRASI VERGİ ARTIŞI

Seçim öncesinde hükümet, ücretlere enflasyon üzerinde zam yaparken, vergilerde de düşüşlere imza atıyordu.

Seçim sonrasında ise “acı reçete” dönemi başladı.

Örneğin, 2023 yılı vergi, harç ve cezalarda uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 123 olurken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu oranda indirim yetkisini kullanmış ve MTV için zam oranı yüzde 61,5'e çekilmişti.

Seçim sonrası ise MTV’de çift ödeme kararı geldi ve 2019 yılından 2023’e kadar yapılan tüm indirimler geri alınmış oldu.

Gıda dışındaki tüm ürünlerde KDV’de iki puanlık artış geldi.

Emeklilerin kök aylıklarında zam oranı yüzde 25’te kaldı ve böylece milyonlarca emekli için 7500 TL’lik maaş seviyesi değişmedi.

Ekonomi, 15 Temmuz 2023 21:17