Merkez Bankası'ndan ceza gibi dolar hamlesi!

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alındığı 19 Mart’tan bu yana yaşanan döviz artışını frenlemek için rezervlerinden yaklaşık 57 milyar dolar döviz satmak zorunda kalan Merkez Bankası (TCMB), yine ihracatçının dövizine sarıldı.

Merkez Bankası, dövize olan talebi kısıp TL’ye geçişi teşvik etmek amacıyla makroihtiyati çerçevede önemli değişiklikler yaptı. Bankalar ve ihracatçı firmalar için yeni uygulamalar devreye girdi. Yeni kararla ihracat gelirlerinin
en az yüzde 35’inin 31 Temmuz 2025 tarihine kadar TCMB’ye satılması zorunlu hale getirildi. Ayrıca ihracatçı firmaların döviz gelirlerinin TL’ye çevrilmesini desteklemek amacıyla sağlanan döviz dönüşüm desteği oranı da yüzde 3’e çıkarıldı.

KAVCIOĞLU UYGULAMIŞTI

Bu yöntem ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ denilerek faizlerin bir anda düşürülmesi sonucu dövizin fırlaması üzerine 2022 yılında dönemin Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu döneminde de uygulanmıştı. Yüzde 40 olarak başlayan satış zorunluluğu geçen yılın Haziran ayında yüzde 30’a, 3 Mart 2025’te de yüzde 25’e düşürülmüştü. Ancak 19 Mart’ta başlayan siyasi gerilim döviz, faiz ve enflasyon sürecini bozunca Merkez yeni önlemler almak zorunda kaldı. Yeni kararla ayrıca, yabancı para mevduatlarda tüm vadelerde zorunlu karşılık oranları 200 baz puan artırılarak döviz mevduata ek yük getirildi. TL mevduat zorunlu karşılıklarına ödenecek faiz oranı da 2 puan artırılarak TCMB’nin ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yüzde 86’sına yükseltildi.

"Dövizi tercih eden bankaya daha çok yük getirildi"

Yurt içi yerleşiklerle yapılan ve vadesi 1 yılı geçmeyen yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağlanan fonlara yönelik zorunlu karşılık oranı 400 baz puan yükseltildi. TL mevduat payı yüzde 60’ın altında kalan bankalara, bu payı her ay en az 0.3 puan artırma zorunluluğu getirildi. Yabancı para mevduatlar için bankaların kenarda tutması gereken para miktarı artırıldı. Yani dövizi tercih eden bankaya daha çok yük getirildi.

‘Cevdet Akçay’ın Kavcıoğlu’dan farkı yokmuş’

İktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, Merkez Bankası kararlarına yönelik, “Biz bu kararları daha önce de görmüştük. Meğer Cevdet Akçay ile Şahap Kavcıoğlu arasındaki tek fark Cevdet Akçay’ın İngilizce terimlerle konuşmasıymış” yorumunu yaptı.

‘Dövize yöneliş siyasi belirsizlikten kaynaklanıyor’

İktisatçı Prof. Dr. Hayi Kozanoğlu, “Tren kaçtı!” yorumunda bulunarak, “Yabancı paralara yöneliş TL - döviz arasındaki küçük cazibe farklarından değil, siyasi belirsizlikten kaynaklanıyor. O nedenle böyle teknik önlemler sonuç vermez. Siyasi tutuklular serbest kalmadan,seçime gidilmeden piyasalar durulmaz” dedi.

Hukuksuzluğun bedelini ödetiyorlar

Prof. Dr. Ümit Özlale ise “Amaç: Yapılan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL’yi cazip hale getirmek. Maliyet: Özellikle ihracatçılar ve dövizle çalışan şirketler için yeni yükler ve maliyetler geliyor. Yani yapılan hukuksuzluğun bedelinin bir kısmı da bu kesime ödetiliyor” diye konuştu.

Ekonomi, 04 Mayıs 2025 13:30