Çalışınca değil, çaktırmadan faizler artırılınca oluyor!

Ekonomi, 04 Eylul 2020 10:51

Dünya gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, Merkez Bankası'nın faizleri nasıl belli etmeden arttırdığını yazdı.

Çalışınca değil, çaktırmadan faizler artırılınca oluyor!

Dünya gazetesi yazarı Alaattin Aktaş bugünkü köşesinde “Bu faiz artışı değil, öyle mi!” başlıklı bir yazı kaleme aldı. “Merkez Bankası’nın ‘Ben piyasayı bu faizle düzenleyeceğim, aslolan bu orandır’ dediği politika faizi yüzde 8.25’te duruyor durmasına da, ortalama faiz beş buçuk ay aradan sonra yeniden çift haneye çıktı bile...” diye yazan Alaattin Aktaş, faizlerin belli edilmeden arttırıldığını ifade etti.

Alaattin Aktaş’ın yazısı şöyle:

“-Görünürde faiz artırmayan Merkez Bankası, 2018'in mayıs ayında "Benim politika faizim haftalık repo ihale faiz oranıdır" demişti. Kuralı koyan Merkez Bankası, şimdi de bozdu.

- Haftalık repo ihale faizi ile ortalama fonlama maliyeti arasındaki paralellik tümüyle bozuldu ve ortalama faiz beş buçuk aydan sonra yeniden çift haneye çıktı.

Merkez Bankası’nın “Ben piyasayı bu faizle düzenleyeceğim, aslolan bu orandır” dediği politika faizi yüzde 8.25’te duruyor durmasına da, ortalama faiz beş buçuk ay aradan sonra yeniden çift haneye çıktı bile...

Merkez Bankası’nın ortalama fonlama maliyeti 27 Ağustos’ta tam yüzde 10, 28 Ağustos’ta yüzde 10.02 olarak gerçekleşti; 31 Ağustos ve 1 Eylül’deki oranlar ise yüzde 10.15 oldu.

Ama politika faizi artmadı, yüzde 8.25’te duruyor!

Kağıt üstünde yazılı faiz yüzde 8.25, fiilen uygulanan yüzde 10’un üstü!

Üstelik fiilen uygulanan orana yüzde 8.25’ten de gelinmedi. Ortalama fonlama maliyeti 16 Temmuz’da yüzde 7.34’e kadar düşmüştü, yani bir buçuk ayda bu faiz neredeyse 3 puan artmış oldu.

Sorsan, Merkez Bankası “Faiz artışı mı, yoo” diyebilir ve başı da ağrımaz.

Yalnızca Merkez Bankası mı, siyasiler de pekala “Bakın biz faizi nereden nereye getirdik” görüşünü dile getirebilir.

Hani giderek daha çok dillendirilir oldu ya, “İçinde yaşamıyor olsan, Türkiye bayağı eğlenceli bir ülke” diye. İşte faizde olup bitenler de bu eğlencenin ekonomi ayağına ilişkin tipik bir gösterge.

Aslında ekonomiyle ilgili o kadar çok örnek var ki...

Örneğin, biz artık rekabetçi kura geçmişsek, kuru tutmak için ne diye durmaksızın döviz satıyoruz?

Örneğin küçülme oranıyla ilgili olarak elmayla armut misali nasıl oluyor da tümüyle farklı yöntemlerle hesaplama yapan ABD ile Türkiye'nin oranlarını kıyaslayabiliyoruz?

GRAFİK ÇOK ŞEY SÖYLÜYOR

Merkez Bankası’nın politika faizi olarak ilan ettiği faizle ortalama fonlama maliyetinin yılın ilk sekiz ayındaki düzeyini gün gün grafiğe aktarınca Merkez Bankası’nın bu dönemde nasıl bir politika yürüttüğü daha kolay anlaşılıyor. Dikkat çeken yönleri sıralayalım:

• Merkez Bankası ilk üç ay piyasayı ortalama fonlama maliyeti politika faizinin bir miktar altında oluşacak şekilde fonluyor.

• Koronanın ekonomiye olan etkisinin zirve yaptığı nisan ayında ortalama fonlama maliyeti ile politika faizi arasındaki fark biraz daha açılarak piyasaya daha ucuz kaynak aktarılıyor.

• İki oran arasındaki makas mayısta biraz daraltıldıktan sonra haziran ve temmuzda iyice açılıyor. Ne var ki piyasayı paraya boğmanın yan etkileri ortaya çıkmaya başlıyor, kurdaki tırmanış karşısında çareyi piyasaya daha az ve daha maliyetli para vermekte bulan Merkez Bankası önlem arayışına giriyor.

• Ve temmuz ortasında fonlama maliyeti artırılmaya başlanıyor. Sonuçta ortalama fonlama maliyeti, kağıt üstünde kalan faiz durumuna düşen politika faizinin çok çok üstüne çıkıyor ve 1 Eylül itibarıyla yüzde 10.15’e ulaşıyor.

KURALI KOYAN DA MERKEZ BANKASI BOZAN DA

Merkez Bankası 2018 yılının mayıs ayında politika faizinin haftalık repo ihale faiz oranı olduğunu açıklamıştı. Ama içinde bulunduğumuz koşullarda politika faizi kavramı anlamını yitirdi ve buna da kuralı koyan Merkez Bankası yol açtı.

Merkez Bankası politika faizi yüzde 8.25’te kalmak kaydıyla tabii ki koşulların gerektirmesi halinde kısa bir süre piyasayı daha düşük ya da daha yüksek faizle fonlayabilir. Bu geçmişte de yapılan bir uygulama. Ama son bir buçuk ayda bu durum kalıcı hale getirildi.

"Faiz artırıldı” dedirtmemek uğruna fiili faiz yukarı çekiliyor. Zaten piyasa bu faiz artışını çoktan satın aldı. Mevduat faizi de, kredi faizi de hızlı bir artış içinde.

Merkez Bankası faizdeki artışın adını koyamadığı, bu örtülü artışla sorunun üstesinden gelebileceğini düşünmeye devam ettiği sürece ipin ucunu yakalayabilmek mümkün değil.

Merkez Bankası şu an piyasayı belirleyen değil, piyasadaki gelişmeleri izleyen ve ona göre pozisyon alan durumunda. Piyasa zorladıkça çıta yukarı çekiliyor. Oysa önemli olan çıtayı bir yere koyup piyasanın ona uymasını sağlayabilmek değil mi...”

Ekonomi, 04 Eylul 2020 10:51

Yorumlar (0)